Levenslessen

De school is twee weken dicht geweest in de zomer. In de eerste weken na deze vakantie druppelden de kinderen binnen: sommigen zouden nog op vakantie gaan, anderen waren  nog op vakantie, of inmiddels alweer terug. In deze periode startten er ook 5 kinderen op onze school. De dynamiek van de groep is veranderd, wat allerlei onverwachte gevolgen heeft.

De eerste opvallende verandering met zoveel nieuwe aanwas is dat er meer groepjes kinderen los van elkaar met activiteiten bezig zijn. Eerst concentreerden de activiteiten zich rond een grote groep actieve kinderen, maar nu is er veel meer ruimte voor kleinere groepjes die als vanzelf ergens mee bezig zijn. Dat is fijn, want nu hebben kinderen veel meer te kiezen waar ze zich aansluiten, en kunnen ze makkelijker zelf aan de slag.

Maar het heeft ook andere gevolgen. Bijvoorbeeld dat het ene kind nu opeens niet meer met een ander kind wil spelen, want dat nieuwe jongetjes krijgt alle aandacht. Verdriet! Ook een ander meisje valt opeens buiten de boot, nog meer verdriet...

Voor het team bestaat de verleiding om deze situaties te willen "oplossen". Door aan de ene te vragen ook wat aandacht aan haar oude vriendinnetje te geven "want ze is zo verdrietig". En om aann een ander kind te vragen om te spelen met die-en-die, want die is niet gelukkig. Maar helpt dat?

Probleem-vermijdend gedrag helpt misschien voor de korte termijn, om kinderen en teamleden binnen hun comfort-zone te houden. Maar eigenlijk ontneemt het kinderen de mogelijkheid om situaties echt te ervaren, en er, als ze er voor kiezen, zelf oplossingen voor te vinden. Om vervolgens te leren van de gevolgen van hun keuzes. Hoe zuiverder een kind vanuit intrinsieke motivatie een keuze maakt, hoe waardevoller het leermoment. Dus staan we soms met buikpijn te kijken naar een situatie: we voelen de emoties van de kinderen, zien natuurlijk direct oplossingen, maar voeren ze niet uit. We weten dat kinderen het nodig hebben voor het zetten van hun volgende stap om deze emoties ook echt te doorvoelen. Dus het beter is om slechts aandachtig toe te kijken, waardering te hebben voorde situatie, zodat de kinderen de voor hun o zo belangrijke levenslessen te leren. En die leren ze, elke dag.

En daarom houden wij zo van deze school!

Moeten

Op een democratische school zijn kinderen vrij. Dus ze mogen. Mogen...? Moeten ze dan helemaal niets?

"Ruim je spullen op, want ik vind dat je er een rommel van maakt". "Maak deze sommen, want het is belangrijk om goed te kunnen rekenen".

of: 

"Als je een hut bouwt, moet je die wel weer opruimen". "Als je een diploma wilt, moet je wel staadsexamens halen".

Het verschil tussen deze voorbeelden gaat over opleggen versus consequenties. De opgelegde voorbeelden gaan over een norm van de ene persoon ("ik vind het rommel", of "belangrijk om goed te kunnen rekeken") waar een ander aan moet voldoen. De consequentie-voorbeelden geven kinderen de vrijheid om het niet te doen, en de consequenties te aanvaarden, maar als ze wel het willen, ja, dan moeten ze andere consequenties aanvaarden.

Op een democratische school zijn heel veel regels. En moet je je dus aan heel veel regels houden. Maar die regels zijn niet opgelegd. Zij zijn samen met elkaar opgesteld, en iedereen heeft aan deze regels "consent" (toestemming) gegeven. Daarbij heeft iedere schoolgenoot de mogelijkheid om elke regel opnieuw ter discussie te stellen in de schoolkring, bijvoorbeeld door voortschrijdend inzicht of veranderende omstandigheden. Dus alles dat echt "moet", is ontstaan vanuit de consequentie om in een school-community te leven. En aangezien iedere schoolgenoot in deze school-community wilt leven, zijn deze "moetjes" opeens geen "moetjes" meer, maar iets in de trant van "ik wil dit doen, want het helpt onze school, en daarmee mijzelf".

De zandbak

"Hoe gaat het met de school?" wordt me geregeld gevraagd.

"Heel goed!" zeg ik dan, geheel naar waarheid.

"Hoeveel kinderen zijn er dan al?"

"Nog niet genoeg" is mijn antwoord.

"O, maar je zei dat het geel goed ging?!"

"Ja, dat gaat het ook! We zijn alleen nog niet waar we willen zijn."

De school is een soort zandbak waar leerlingen en volwassenen kunnen oefenen in het leven van het echte leven. Op dit moment spelen er nog niet heel veel kinderen in deze spreekwoordelijke zandbak. Maar we kunnen ook niet te veel nieuwe kinderen tegelijk laten beginnen. Want om samen in die zandbak te kunnen spelen, moeten kinderen de spelregels leren kennen, en ze leren te gebruiken. Dat levert in het begin veel leermomenten op: conflicten die rond gemaakt moeten worden, verveling, verkenning van de school. Zeker bij een kleine school-populatie is de invloed van een nieuw kind groot. Pas als de groep gewend is aan de nieuwe situatie, kan er weer een kind bij. Zo groeien we misschien niet snel, maar wel heel stabiel.

Het nemen van gelijkwaardige besluiten, de kringen-organisatie, de bemiddelingskring, beeldvormende gesprekken, zomaar een greep uit de vele processen die werkzaam zijn in een democratische school. Ze doen het allemaal, en de resultaten laten zien dat ze ook echt werken.
Er is veel nieuwe aanloop op school. Er zitten verschillende jongens en meisjes in de aanname-procedure, en er melden zich wekelijks nieuwe geinteresseerde kinderen. Het team is compleet, de lokalen zijn gevuld. Er is veel leven en activiteit overdag, de school is lekker in beweging. Kortom: het gaat goed!

Paaseieren zoeken, en daarna eerlijk verdelen

Team uitbreiding

De afgelopen week is Manuel begonnen als docent op school op de maandagen en vrijdagen. Manuel heeft de afgelopen twee jaar op twee verschillende democratische scholen gewerkt. Het is heel fijn om met hem te werken: hij heeft niet alleen de praktische ervaring hoe je bepaalde zaken kan regelen, ook is hij als persoon heel warm en inspirerend.

Deze week is ook de aanname van docente Hilda in een stroomversnelling terecht gekomen: na lang zoeken heeft ze woonruimte in Den Bosch gevonden, en is ze afgelopen weekend verhuisd.  Ze gaat meteen deze week beginnen op de dinsdagen en donderdagen.

Het hele team is heel blij met deze uitbreiding! Welkom allebei!

De ziekenauto

Niet ver van de school klonk een sirene. Twee kinderen hadden de ambulance al snel gespot: hij reed het parkeerterrein van het winkelcentrum op. "Mogen we kijken!?" riepen ze enhousiast. Kennelijk zien ze niet zo vaak een ambulance vlak bij de plaats van bestemming. Ik was niet zo enthousiast. "Weet je, als er iemand op de grond ligt die hulp nodig heeft, dan is het voor die persoon helemaal niet leuk als er heel veel mensen komen kijken. Dus, nee, ik ga niet met jullie mee naar het winkelcentrum!".

"Maar we kunnen heel ongemerkt langslopen, en dan stiekum kijken, dan ziet niemand dat", zei de oudste, en hij deed prachtig voor hoe dat er dan uit ziet. Maar hij begreep ook wel dat dat niet zou werken.

We gingen naar de computer om te kijken naar de 112-meldingen. Misschien was er wel iets over het incident te vinden. Emma stopte even met haar PC-werk en samen keken we naar alle meldingen, codes, termen, tijden... En ja hoor! Het winkelcentrum werd genoemd: een ambulance met gepaste spoed. Meer niet. Toch werden de kinderen weer enthousiast om te gaan kijken: wat zou er toch gebeurd zijn..?

Voor Emma was dit een mooie aanleiding om haar ervaring met een ambulance te vertellen: ze is ooit van een paard gevallen, en heeft 20 min. op de ambulance gewacht. Na een kwartier kreeg ze door hoeveel mensen er stonden te kijken, en ze beschreef hoe vervelend ze dat vond. De jongens waren onder de indruk.

Nee, ze hoefden niet meer te gaan kijken. En raad eens wat er even later gespeeld werd?

Broodjes bakken

"Ik ga vandaag broodjes bakken", en hield een pak kant-en-klaar-mix in de lucht. En inderdaad, met ondersteuner Gerard ging hij wegen, water toevoegen, kneden, en rijzen. Met het wekkertje er bij, zodat hij het niet zou vergeten.


Na het rijzen bleek de motivatie nog steeds aanwezig: bolletjes draaien, en een lange worst ("nee, geen stokbrood, bah!"). Ze belandden op de bakplaat en gingen even later de oven in.

Na ruim een half uur begon de hele school naar lekker versgebakken brood te ruiken. Ook andere kinderen raakten geinteresseerd in wat er in de keuken gebeurde, en natuurlijk nog meer toen het bruingebakken resultaat geproefd moest worden. Borden, bestek en honing werden de lunchroom in gebracht (opeens hielp iedereen mee!) en de broodjes werden eerlijk verdeeld. "Dit ga ik elke week doen!" riep de kok, en schreef een motie voor in de schoolkring.

De volgende schooldag was de schoolkring al, en de kok was present voor zijn motie: "vrijdag broodjesdag". De schoolkring vond het een prachtig initiatief, maar vroeg zich af wie het brood-bak-spul ging kopen, en ging betalen. "Ik doe het zelf wel!", zo graag wilde hij bakken.

Het was weer vrijdag. De kok keek me bedremmeld aan. "Ik ben de broodspullen vergeten...". "Geeft niet!" zei ik. "Het is mooi weer, als jij naar de supermarkt wil om een nieuw pak te kopen, wil ik wel met je mee. Maar we moeten even wachten tot ondersteuner Gerard er is, anders zijn er te weinig begeleiders voor de andere kinderen.". Een uurtje later ging de kok met zijn vriendinnetje naar de supermarkt. En het was mooi weer! En zo veel te zien en te doen onderweg...

Aan het eind van de middag was het brood klaar. Het was bijna een pizzabodem geworden. "Ja, het plakte zo aan mijn vingers, we hebben er maar geen bolletjes van gemaakt. Gewoon zo op het blik". Er zat blijkbaar te veel water in, en er was geen losse bloem in de keuken om het te herstellen. Nou, het smaakte er niet minder om.

"Volgende week weer"? Volgende week weer.

Een kind is al iemand...

Wanneer wij, als volwassenen, denken aan kinderen, dan is er een kleine, belangrijke waarheid waar we gemakkelijk overheen kunnen kijken: kindertijd is geen voorbereiding op het leven, maar het IS het leven. Een kind is zich niet aan het voorbereiden, maar ze is aan het leven. Kinderen krijgen vaak de zeurende vraag "wat ga je later worden?". Het zou aangemoedigd moeten worden dat kinderen antwoorden met "Ik ben niet bezig iemand te worden, ik ben al iemand!"

(Thomas Ripaldi)