Van reglier onderwijs naar democratisch onderwijs

De Tijd en Ruimte is een school waar kinderen zelf verantwoordelijk zijn voor hun leerweg. Dat is precies het omgekeerde als hoe het reguliere onderwijs is opgezet. Voor kinderen (maar ook voor samenwerkers) is dat een hele verandering, als ze uit de setting van regulier onderwijs af komen. Daarom hebben ze de eerste tijd nodig om te wennen aan de nieuwe situatie.

De school gaat uit van intrinsieke motivatie. Kinderen zullen zelf moeten doen wat ze zelf willen doen. Dat geldt voor "leren", maar ook voor "veilig voelen", "aangeven van grenzen", "luisteren naar je gevoelens" etc. De school geeft vrijheid, zodat kinderen zelf keuzes kunnen maken. Ook verkeerde keuzes: die zijn het meest leerzaam.

We hopen daarom dat kinderen zoveel mogelijk zelf leren om situaties op te lossen. Dat betekent dat een samenwerker pas ingrijpt op het moment dat wat er gebeurt, niet meer OK is, en het duidelijk is dat de leerlingen het zelf niet kunnen oplossen. Het liefst zien we dat een kind zelf besluit dat het niet op te lossen is, en er een samenwerker bijhaalt voor hulp. En mocht die hulp vervolgens niet genoeg zijn, dan bestaat er de mogelijkheid om een bemiddelingskring aan te vragen.

Bij het rondmaken van situaties proberen we onbevooroordeeld, en geweldloos de verschillende perspectieven te delen, zodat beide partijen begrip krijgen voor de ander en de situatie. Er zijn geen straffen, wel consequenties. We gaan door met rond maken tot beide partijen aangeven dat ze weer verder kunnen. Soms betekent dat dat er nog iets gerepareerd moet worden. Op een gelijkwaardige manier besluiten we hoe we dat vormgeven.

De houding die een samenwerker het meest helpt in deze setting is:
1. uitstralen dat je er voor leerlingen bent, ook al ben je elders in het gebouw
2. uitstralen dat iedereen mag zijn zoals ze zijn (waarderen),
3. geinteresseert zijn in iedereen, en in elke situatie (dus ook in dader/slachtoffer-situaties)
4. reageren zonder geweld, vanuit verbinding (connectie), of proberend om de verbinding weer te herstellen.
5. bewust is van eigen verwachtingen, en deze los kan laten als blijkt dat ze niet helpend zijn voor het moment.

Het komt er eigenlijk op neer dat leraren zoveel mogelijk zichzelf zijn.

Gastlessen Koning Willem I college

Vandaag hebben Peter en Emma gastlessen gegeven aan studenten "Onderwijsassistent". In het kader van hun brede visie op onderwijs wilde de school dat ze ook kennis maakten met democratisch onderwijs.

De les begon schools: wij vertelden, en zij luisterden.

Om te voorkomen dat de les een hoor-en-vergeet-les zou worden, hebben we de les na een korte introductie omgegooid naar de gelijkwaardige / persoonlijke setting: "Wij zij er nu voor jullie, als je vragen hebt, stel ze. Maar als je vindt dat iets anders belangrijker voor je is; doe dat dan! En als dat buiten dit lokaal is, ga dan! Want zo gaat het op een democratische school: jij bent verantwoordelijk, jij beslist voor jezelf!"

Verbazing....

"Mogen we echt gaan dan!?" Ze keken de docent aan. Ze speelde het spel mee, en bevestigde hun keuzevrijheid. Slechts twee leerlingen vertrokken.

De sfeer veranderde meteen! Natuurlijk waren er studenten die veel bedenkingen hadden, en dat lieten ze ook merken. Maar de aandacht was er, de vragen waren goed, bij sommingen vlogen de antwoorden er in en hoorde je kwartjes vallen.

Veel te snel kwam de volgende groep alweer binnen; de bel gaat altijd te vroeg, of te laat. Daar heeft democratisch onderwijs ook geen last van...!